Τι (δεν) πρέπει να κάνεις για να χάσεις βάρος
Γράφει ο Παναγιώτης Ζήσης (Κλινικός Διαιτολόγος - Διατροφολόγος M.Sc.)
7+1 μέθοδοι που ΔΕΝ πρέπει να ακολουθήσεις για να χάσεις βάρος!
- Υπερπρωτεϊνικές Δίαιτες: όπως η δίαιτα Dukan ή η δίαιτα Atkins. Πρόκειται για δύο πρωτεϊνικές δίαιτες με αποτέλεσμα να επιτυγχάνεται γρήγορη απώλεια βάρους. Σύμφωνα με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας η απώλεια βάρους θα πρέπει να περιορίζεται στα 4 κιλά το μήνα έτσι ώστε η διατήρηση του βάρους να είναι μακροπρόθεσμη. Γιατί μια προσπάθεια για απώλεια βάρους κρίνεται επιτυχημένη όχι από το πόσο γρήγορα θα χαθούν τα κιλά, αλλά από το πόσο λίπος θα χαθεί (όχι απώλεια υγρών ή μυϊκής μάζας) αλλά και από το πόσο πολύ μπορεί να διατηρηθεί το απολεσθέν βάρος. Επίσης, αποκλείονται ολόκληρες ομάδες τροφίμων, επομένως οι παραπάνω δίαιτες δεν είναι διατροφικά ισορροπημένες. Η υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης οδηγεί σε μεγάλη απώλεια υγρών. Τέλος, η κέτωση που προκαλείται εξαιτίας της υψηλής πρόσληψης πρωτεΐνης και του περιορισμού των υδατανθράκων επιβαρύνει τη λειτουργία των νεφρών και προκαλεί αδυναμία, κακοσμία του στόματος (ακετόνη), ξηροστομία και δυσκοιλιότητα.
- Μονοφαγικές Δίαιτες: τέτοιες δίαιτες (π.χ. φάε κοτόπουλο όλη μέρα, όσο κοτόπουλο θέλεις) προκαλούν ένα σοκ στον οργανισμό με αποτέλεσμα την έντονη απώλεια υγρών. Δεν μπορούν να γίνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα γιατί αποκλείουν ολόκληρες ομάδες τροφίμων και έτσι μπορεί να προκαλέσουν ελλείψεις σε απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, αλλά είναι και δύσκολο να εφαρμοστούν.
- Η Δίαιτα του φίλου, του γείτονα, του διαδικτύου: ο κάθε άνθρωπος έχει διαφορετικές ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά που καθορίζονται από το φύλο, την ηλικία, το βάρος, το ύψος, τη φυσική δραστηριότητα και τις διάφορες παθήσεις που μπορεί να έχει. Επιπλέον, η καθημερινότητα του κάθε ανθρώπου διαφέρει σημαντικά. Για το λόγο αυτό, ένα πρόγραμμα απώλειας βάρους θα πρέπει να είναι εξατομικευμένο, έτσι ώστε να «δίνει» στον καθένα αυτό που χρειάζεται, αλλά και να είναι κοντά στις καθημερινές του συνήθειες για να μπορεί να εφαρμοστεί και πιο εύκολα και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από τον ενδιαφερόμενο.
- Πολύ αυστηρές Δίαιτες: σίγουρα βοηθούν στην απώλεια του βάρους, αλλά λόγω της αυστηρότητάς τους είναι και πιο δύσκολο να εφαρμοστούν. Το αποτέλεσμα είναι να τις τηρεί κάποιος για μικρό χρονικό διάστημα, να χάνει βάρος, στη συνέχεια να ξαναγυρίζει στις παλιές του συνήθειες και να ανακτά το βάρος που έχει χάσει (ίσως και λίγο περισσότερο από αυτό). Ο στόχος δεν είναι όμως μόνο η απώλεια του βάρους, αλλά και η διατήρησή του. Και μάλιστα αυτή, έχει μεγαλύτερη σημασία. Παράλληλα, υπάρχει μεγάλη περίπτωση όταν δεν συνυπάρχει φυσική δραστηριότητα να χαθεί και μυϊκή μάζα. Και όταν συμβαίνει αυτό, όσο περισσότερη μυϊκή μάζα χάνεται, τόσο μειώνεται και ο βασικός μεταβολισμός, οι «καύσεις» δηλαδή που κάνει ο οργανισμός. Επομένως, κάθε νέα προσπάθεια που θα κάνει κάποιος για να χάσει βάρος θα είναι και πιο δύσκολη και θα απαιτεί όλο και πιο αυστηρή δίαιτα.
- Μέτρημα θερμίδων με τη βοήθεια θερμιδομετρητή: είναι κάτι που αποδίδει, αλλά είναι και αρκετά κουραστικό. Ο στόχος δεν είναι να μετρούμε της θερμίδες για κάθε γεύμα που τρώμε, κάτι το οποίο καταντά εμμονή στο τέλος. Ο στόχος είναι να αναγνωρίζουμε με το μάτι αν μια μερίδα είναι μεγαλύτερη από τα φυσιολογική (π.χ. σε ένα εστιατόριο) και να μπορούμε να κρίνουμε, με βάση τι έχουμε φάει όλη την ημέρα, αν μπορούμε ή όχι να καταναλώσουμε ένα επιπλέον φαγητό. Ακόμα και εμείς οι διαιτολόγοι δεν μπορούμε αυτόματα να θυμόμαστε πόσες θερμίδες έχει ένα συγκεκριμένο πιάτο, για το λόγο ότι έχουμε μάθει να λειτουργούμε αλλιώς. Πρώτα δηλαδή υπολογίζουμε τις ανάγκες σε ενέργεια και σε θρεπτικά συστατικά και στη συνέχεια αυτά τα μετατρέπουμε σε τρόφιμα και φαγητά.
- 6 μέρες δίαιτα και 1 μέρα ελεύθερο: πρόκειται για μια λάθος τεχνική, αφού είναι σαν να ταλαιπωρούμε και να τιμωρούμε τον εαυτό μας με μια αυστηρή δίαιτα όλη την εβδομάδα και μετά πάμε και τον επιβραβεύουμε με φαγητό. Όταν όμως τελειώσει το διάστημα «της δίαιτας» τι γίνεται; Δεν υπάρχουν καλές ή κακές τροφές. Το μυστικό είναι ότι τρώμε απ’όλα στη σωστή ποσότητα και στη σωστή συχνότητα.
- Αντιρροπιστικά μέτρα: πολύ συχνό φαινόμενο για ορισμένους. Μπορεί μια μέρα να φάνε κάτι παραπάνω, όμως την επόμενη ημέρα έχοντας συνήθως τύψεις ή τρώνε ελάχιστα ή κάνουν έντονη φυσική δραστηριότητα προκειμένου να αντισταθμίσουν την απώλεια. Μια τέτοια συμπεριφορά υποκρύπτει πιθανή διατροφική διαταραχή. Εάν λοιπόν μια μέρα υπερβάλλουμε στο φαγητό, απλά το ξεχνούμε και την επόμενη μέρα τρώμε φυσιολογικά, χωρίς όμως αυτό να γίνεται συνέχεια.
- Υποκατάστατα γεύματος- σκευάσματα για απώλεια βάρους: κυκλοφορούν στην αγορά πολλά υποκατάστατα γευμάτων τα οποία έχουν ένα συγκεκριμένο πρωτόκολλο και υποκαθιστούν 1 ή 2 ή 3 γεύματα την ημέρα. Έχουν αποτέλεσμα για το λόγο ότι είναι αυστηρώς θερμιδομετρημένα και μπορεί να περιέχουν και διογκωτικές ύλες που προκαλούν κορεσμό στο στομάχι. Το πρόβλημα τους όμως είναι ότι δεν μας μαθαίνουν να τρώμε σωστά και δεν μας μαθαίνουν να ξεχωρίζουμε τη φυσιολογική μερίδα. Τι γίνεται λοιπόν όταν σταματήσουμε να παίρνουμε τα υποκατάστατα γεύματος και ακολουθήσουμε μια φυσιολογική διατροφή; Τα κιλά συνήθως επιστρέφουν. Όσον αφορά στα διάφορα σκευάσματα απώλειας βάρους, αυτά δεν έχουν μαγικά αποτελέσματα, αφού συστήνονται να καταναλώνονται παράλληλα με ισορροπημένη διατροφή και άσκηση. Πολλά από αυτά μπορεί να είναι και επιβλαβή για την υγεία (π.χ. να περιέχουν μεγάλη ποσότητα καφεΐνης και να προκαλούν αρρυθμίες).
Το μυστικό λοιπόν για απώλεια βάρους είναι μια ισορροπημένη μεσογειακή διατροφή με πολλά φρούτα και λαχανικά, αλλά και βότανα και καρπούς της ελληνικής φύσης που είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά, κοντά στις συνήθειες του καθενός έτσι ώστε να έχει διάρκεια, με φυσική δραστηριότητα ενταγμένη στην καθημερινότητά του καθενός, με ποικιλία τροφίμων, χωρίς αυστηρές απαγορεύσεις. Και φυσικά, σε όλη αυτή την προσπάθεια ο ρόλος του επαγγελματία διαιτολόγου- διατροφολόγου είναι καθοριστικός. Και να θυμάστε: ένα υγιές σωματικό βάρος δεν διαρκεί για ένα καλοκαίρι, αλλά για μια ολόκληρη ζωή.